• صفحه نخست
• آرنولد شونبرگ

آرنولد شونبرگ

آرنولد شونبرگ، آهنگساز و نظریه پرداز اتریشی (1951-1874) است.  آرنولد شونبرگ آهنگساز، موسیقیدان و نظریه‌پرداز خود آموخته، بنیان‌گذار مکتب دوم موسیقی وین به همراه دو تن از شاگردانش آنتون وبرن و آلبان برگ می‌باشد. او در سراسر زندگی خود به آموزش موسیقی پرداخت. از دیگر شاگردان او جان کیج، اتو کلمپرر، لئوپولد استوکوفسکی و… بودند.

شانزده ساله بود که پدرش درگذشت و ناگزیر شد تا برای چندین سال کارمند بانک شود. هنگامی که در بیست و یک سالگی این شغل را از دست داد، بر آن شد تا خود را وقف موسیقی کند.

با وجود این‌ که مادرش نوازنده پیانو بود ولی به‌جز چند درسی که در زمینه کنترپو آن از شوهرخواهر خود گرفت موسیقیدانی خود آموخته بود. در سال‌های 20 زندگیش با سازبندی اپرت‌ها هزینه زندگی خود را فراهم می‌کرد و هم‌زمان به خلق آثار هنری دست می‌زد، آثاری که در آن‌ها شیفتگی خود را به ریچارد واگنر و ریچارد اشتراوس نشان می‌داد از آن جمله شب دگرگون برای شش ساز زهی در سال 1899 و کانتات غیرمذهبی در دو قسمت و چهارنوازی برای سازهای زهی شماره 1 در 1905؛ پس از این دوره در پی دگرگونی‌های ژرفی که در بینش او به موسیقی به‌وجود آمد او با آفرینش آثار جدیدی، موسیقی تونال را کنار گذاشت و به گسترش نظریه‌ای که در آن آواز و سخن گفتن بسیار به هم نزدیک می‌شوند پرداخت.

بدون تونالیته تمام موسیقی اروپای شرقی که بر این روش بنا نهاده شده‌است از هم فرو می‌پاشید با این روش درجه‌ها، نمایان، زیر نمایان … و کاربرد نتها در آکورد از بین می‌روند؛ بنابراین شونبرگ تصمیم گرفت تا دستور استفاده‌ای برای موسیقی دوازده نتی خود بیافریند که آن را آهنگسازی سریال نامید تا از خطر بی نظمی که در نتیجه نا پدید شدن تونالیته به وجود می‌آمد جلوگیری کند؛ به همین جهت استفاده از روش سریال و دوازده نتی توسط خود او قانونمند گردید. نخستین اثری که او با رعایت دقیق این قوانین آفرید «والس» اپوس 23 می‌باشد با این سری دوازده نت : دو دیز، لا، سی، سل، لا بمل، سل بمل، سی بمل، ر، می، می بمل، دو، فا.

از آن‌جا که شونبرگ بسیار میهن‌پرست بود و با وجود سن بالایی که داشت در نخستین جنگ جهانی به عنوان داوطلب وارد جنگ شد و در پشت جبهه خدمت کرد امری که دشمنی آهنگ‌ساز میهن‌پرست دیگری به نام کلود دبوسی را در جبهه روبرو در پی‌داشت.

شونبرگ همواره در پی به وجود آوردن روش جدیدی در آهنگ‌سازی بود و بسیار به مطالعه آثار آهنگ‌سازان پیش از خود به‌ویژه باخ، موتسارت و برامس می‌پرداخت و سرانجام این پژوهش‌ها به آفرینش روشی جدید در آهنگ‌سازی به نام «سری» (موسیقی سریال) انجامید؛ که او را به عنوان موسیقی‌دانی پیشرو شناساند؛ از جمله آثاری که با این روش نوشته شده‌اند می‌توان به سوئیت برای پیانو در 1923، چهارنوازی برای سازهای زهی شماره 3 در 1927 و واریاسیون برای ارکستر اشاره کرد.

آثار

4 اپرا

سمفونی مجلسی

سونات ویلن

سرناد برای هفت نوازنده

آثار زیادی برای پیانو

کنسرتو برای ویلن و ارکستر

کنسرتو برای پیانو و ارکستر

کنسرتو برای ویلنسل و ارکستر

چندین چهار نوازی برای سازهای زهی

قطعه «پیروی ماه گون»

آثار آتونالیته

نظام دوازده صوتی

بازمانده ای از ورشو

واپسین سال های عمر

حزب نازی در آلمان او را آهنگ‌سازی یهودی و فاسد می‌خواند بنابراین شونبرگ در سال 1933 به آمریکا کوچ کرد و در آن‌جا نظریه موسیقایی خود را به نام روش (گام) دوازده‌نتی با نوشتن آثاری چون کنسرتو برای ویلن در 1936، «در ستایش ناپلئون» برای صدای باریتون، 2 ویلن، آلتو، ویلنسل و پیانو در 1942، کنسرتو برای پیانو و سه‌نوازی برای سازهای زهی در 1946، «یک بازمانده از ورشو» در 1947، گسترش داد. با این‌که منزل شونبرگ و استراوینسکی بسیار نزدیک هم بود ولی او که استراوینسکی را همیشه مورد نقد قرار می‌داد، هرگز حاضر نشد به دیدار او برود و با او گفتگو کند. هرچند که در این زمینه استراوینسکی هم بهتر از او نبود اما پس از مرگِ شونبرگ، از انتقاد کردن او دست برداشت و از نظریه‌های او به نیکی سخن گفت.

همزمان با شونبرگ یکی از آهنگ‌سازان هم‌دوره او به نام یوزف ماتیاس هاور Josef Matthias Hauer نیز به نوعی روش دوازده نتی دست یافته بود که البته شباهت زیادی به روش شونبرگ ندارد و بدون دخالت شونبرگ تکمیل شده‌است. شونبرگ همچنین به نویسندگی نیز می‌پرداخت، به‌جز کتاب‌ها و گفتارهایی که دربارهٔ یهودیت نگاشت (او یکبار به مسیحیت گرایید ولی بعد دوباره یهودی شد) چندین نمایشنامه، دفتر شعر، و آثاری در زمینه موسیقی نوشت، از جمله نامدارترین آن‌ها «رساله هارمونی».

او همچنین نقاشی می‌کرد و در اینکار آنقدر مهارت داشت که آثارش در کنار آثار واسیلی کاندینسکی و فرانتس مارک معرفی می‌شد. او به ویژه تصویرهایی را از چهره خودش کشید که یکی از آن‌ها از پشت است. همچنین او یک بازیکن تنیس بود و گاهی به دیدن همسایه‌اش جرج گرشوین می‌رفت تا او را به مبارزه بخواند.

در پنجاه و یک سالگی یک منصب مهم آکادمیک یافت و سرپرست کلاس عالی آهنگسازی در آکادمی هنرهای پروس در برلین شد.

دوران ارج و منزلت او در 1933 با سیطره نازی ها بر آلمان یکباره سرآمد و از هیئت علمی آکادمی پروس اخراج شد. در هفتاد سالگی با مقرری ماهانه کمتر از 40 دلار وادار به بازنشستگی از دانشگاه UCLA شد. اما زمان زمان درک و دریافت آثار شونبرگ زودتر از آنچه خود گمان می برد فرا رسید.

پس از مرگش در 1951 آهنگسازان سراسر جهان به گونه ای فزاینده نظام دوازده صوتی را پیش گرفتند و تا امروز نیز این نظام تاثیر چشمگیر خود را بر موسیقی حفظ کرده است.

“تمامی محتوا مندرج در سایت متعلق به رسانه ریتم آهنگ می باشد و هرگونه کپی برداری با ذکر منبع بلامانع است.”